Cel projektu to znalezienie odpowiedzi na pytanie, jakie powinny być stawki opodatkowania przedsiębiorstw, które maksymalizowałyby dochody państwa nie ograniczając jednocześnie w nadmiernym stopniu aktywności gospodarczej. Pytanie to nie jest nowe i w poszukiwaniu odpowiedzi na nie stosowane były i ą zarówno narzędzia tak proste, jak słynna (a może osławiona) krzywa Laffera, jak i wyrafinowane modele mikroekonometryczne i modele DSGE. Skomplikowane powiązania behawioralne, jak np. stopień unikania płacenia podatków oraz istnienie i rozwój szarej strefy, powodują, iż bez uwzględnienia tych powiązań nie da się skonstruować modeli pozwalających na znalezienie optymalnych stawek opodatkowania. Dlatego też celem naszego projektu jest zbudowanie modelu makroekonomicznego, który oparty będzie na mikroekonomii zachowań przedsiębiorstwa i za jego pomocą wyznaczymy stawki optymalnego opodatkowania. Uwzględnimy przy tym niejednorodność firm, unikanie przez nie płacenia podatków oraz wpływ płacenia podatków na działalność firmy i jej przetrwanie.
This project aims to find corporate taxes that maximize government revenues without constraining too strongly the level of economic activity in the corporate sector. It is an old problem and there is an abundant literature relating to this topic with very diverse analytical tools applied therein. Some economists tend to focus on simple tools like the (in)famous Laffer curve, some other argue that the issue is complicated enough to justify more sophisticated approach with microeconometric studies and DSGE models playing an important role. Complex behavioral relations that govern tax evasion and avoidance, the existence and growth of the underground economy etc. make the latter approach more plausible. Hence, our project focuses on designing a macroeconomic model derived from microeconomic behavioral relations of heterogeneous firms and applying that model to the problem of optimal corporate tax rates.
Jaki jest wpływ opodatkowania na konkurencyjność przedsiębiorstw? Czy jest optymalny poziom opodatkowania? Jak go wyznaczyć?
Systemy podatkowe są zwykle zbyt skomplikowane, aby móc ująć je w modelu. Są także zbyt niestabilne aby trwać w niezmienionej formie do czasu dostarczenia przez projekt badawczy wyników. Tak więc wszelkie badania w tym zakresie muszą, z jednej strony, być na tyle ogólne, aby można było je stosować pomimo zmiany systemu podatkowego. Z drugiej strony muszą być na tyle szczegółowe, aby móc odnieść się do polityki gospodarczej. Zastosowanie w tym projekcie mechanizmu modeli DSGE w połączeniu z mikroekonometrią pozwala odpowiedzieć na trzy rodzaje pytań/tematów, wokół których skupiać się będą wyniki projektu.
Temat 1. Rola wypełniania powinności podatkowych (tax compliance) w działalności firmy i ich przetrwaniu.
Z perspektywy firmy podatek jest kosztem, a tym samym w przypadku zoptymalizowania może być źródłem przewagi komparatywnej. Efektywne stawki podatku dochodowego znacznie różnią się w pomiędzy sektorami i formami własności. Nie ma jednak pewności ex ante, że rzeczywiście wyniki firm zależą od nich. Za pomocą odpowiedniej strategii empirycznej będziemy badać wpływ podatków na wyniki firm i ich przetrwanie.
Temat 2. Optymalne stawki podatkowe gdy firmy są niejednorodne.
Jest oczywiste, że w zależności od sektora (jak również innych potencjalnych cech) efektywne stawki podatkowe mogą się różnić, szczególnie w przypadku podatków od konsumpcji (VAT). Jeśli rzeczywiście rozkład efektywnych stawek podatkowych jest dwumianowy, analizy z wykorzystaniem jednorodnych firm dostarczają błędnych wniosków. Teoretycznie możliwy jest przypadek, iż dla każdego sektora nachylenie krzywej Laffera jest wciąż dodatnie, ale średnio wydaje się, iż faktyczna stopa podatkowa jest położona już za punktem maksymalnym. Pozostaje otwartym pytanie, czy tak jest w rzeczywistości. Dlatego celem jest rozszerzenie wyjściowego modelu aby uwzględniał heterogeniczność.
Temat 3. Uwzględnienie unikania płacenia podatków.
Unikanie opodatkowania jest trudne do uchwycenia. Jednakże, jeżeli podatki są uważane za kliny to można również traktować unikanie opodatkowania jako dodatkowy klin (pozytywny lub negatywny). Takie postawienie problemu – według naszej wiedzy pierwsze w literaturze – pozwala na zmierzenie unikania opodatkowania z perspektywy makroekonomicznej, Takie podejście pozwala również na dokonanie oceny ex ante zmian nominalnych stóp podatkowych.
Projekt jest innowacyjny zarówno z perspektywy modelowania jak i ekonometrii. Pomimo faktu, iż pytanie o optymalność opodatkowania ma już 50 lat, zastosowania w rzeczywistym świecie są rzadkie, a w przypadku Europy Środkowej i Wschodniej oraz gospodarek transformujących się niemal nie istnieją. Wkład do rozwoju nauki polega na przygotowaniu nowego ujęcia teoretycznego. Wkład projektu polega także na dostarczeniu odpowiedzi na kilka bardzo istotnych pytań z punktu widzenia polityki gospodarczej.